Onderzoek: steeds meer aandacht voor mentale gezondheid werknemer bij outplacement

Door maatschappelijke veranderingen en uitdagingen wereldwijd kampen steeds meer werknemers met mentale problemen. Dat leidt op zijn beurt tot meer ziekteverzuim, een grotere werkdruk en hoge kosten voor werkgevers.

Volgens een rapport uit december 2024, in opdracht van Careerminds, blijkt dat steeds meer werkgevers wereldwijd de mentale gezondheid van werknemers hoog op de agenda hebben staan. En ook in outplacementprogramma’s is er steeds meer aandacht voor ‘mental health’. In dit artikel duiken we dieper in de oorzaken van de toegenomen mentale problemen onder werknemers, en bespreken we de aanpak van outplacementaanbieders om dit probleem aan te pakken.

Psychische klachten (zoals een burn-out, depressie of angst) vormen één van de belangrijkste oorzaken van verzuim en arbeidsongeschiktheid. De cijfers liegen er niet om:

Op de website van het RIVM is te lezen dat in 2023 19% van alle werknemers tussen de 15 en 74 jaar burn-out klachten ervoer. Dat is bijna 1 op de 5 werknemers. Die cijfers ontleent het RIVM uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) en het TNO. 

Een onderzoek van ArboNed en HumanCapitalCare wijst uit dat bijna een kwart van het totale verzuim in 2023 werd veroorzaakt door stressgerelateerde klachten. Langdurig verzuim (> 6 weken ziek) door stressgerelateerde klachten steeg bovendien met 11% ten opzichte van 2022. Een werknemer met stressgerelateerde klachten valt gemiddeld 240 dagen (gedeeltelijk) uit. Dat kost bedrijven zo’n € 315 tot € 340 per dag. 

Mentale problemen op de werkvloer zijn uiteraard niet alleen een probleem in Nederland. In Australië, Canada, Frankrijk, Duitsland, India, Japan, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten blijkt, na een enquête onder 11.000 bureau- en eerstelijnwerkers, dat gemiddeld 48% kampt met een burn-out.

Uit het rapport van Careerminds blijkt bovendien dat in 2019 ca. 84 miljoen mensen in de EU kampten met geestelijke gezondheidsproblemen. Dat aantal is waarschijnlijk toegenomen als gevolg van de recente crisis. De Europese Commissie schat bovendien dat geestelijke gezondheidsproblemen jaarlijks tot 4% van het bbp van de EU kosten, wat neerkomt op ruim 600 miljard euro.

De belangrijkste oorzaak van burn-outs onder werknemers is de toenemende werkdruk. Die toegenomen werkdruk ontstaat doordat er steeds minder mensen aan het werk zijn. En dat komt dan weer door vergrijzing, een toenemend aantal mantelzorgers en krapte op de arbeidsmarkt. 

Ook de gevolgen van de COVID-19 pandemie zijn nog altijd voelbaar. In sectoren waar destijds veel ontslagen vielen (zoals de horeca, cultuur en luchtvaart) hebben veel werkgevers nog steeds moeite om personeel te werven. En door een tekort aan nieuw personeel, neemt de druk op bestaande werknemers toe. Ongeveer 44% van de werknemers meldde verhoogde werkstress als gevolg van de pandemie, blijkt uit het rapport van Careerminds.

Andere oorzaken van burn-out klachten zijn:

• Onduidelijke of onrealistische verwachtingen 
• Slechte communicatie vanuit werkgever
• Baanonzekerheid door flexibele arbeidscontracten of door de opkomst van kunstmatige intelligentie
• Slechte werkomstandigheden of onvoldoende pauze
• Werk dat niet past bij het opleidingsniveau 
• Taken die niet passen bij de functieomschrijving 
• Grensoverschrijdend gedrag, discriminatie of pesten op de werkvloer
• Een arbeidsconflict. 

Uiteraard worden mentale problemen bij werknemers niet altijd veroorzaakt door werk. Ook privéomstandigheden kunnen leiden tot een burn-out of ziekteverzuim. Denk aan langdurige mantelzorg, geldzorgen of een echtscheiding.

Lees meer over ontslag tijdens ziekte >

Ook ontslag kan de oorzaak zijn van mentale problemen. Ontslagen worden heeft immers grote impact. Het kan een deuk in het zelfvertrouwen van een werknemer veroorzaken, of gevoelens van wrok, boosheid, onbegrip of verdriet oproepen. Waar deze gevoelens soms slijten na verloop van tijd, kan het vervelende gevolgen hebben voor werkgevers. Zo kunnen er negatieve berichten over je bedrijf te ronde gaan in de wandelgangen, op LinkedIn of Glassdoor, en kunnen eventuele juridische procedures je werkgeversmerk aantasten.

Het aanbieden van outplacement kan deze negatieve emoties verzachten. Je biedt de ontslagen werknemers immers een helpende hand in de zoektocht naar nieuw werk. Zo laat je als werkgever duidelijk zien dat je je om je werknemers bekommert, zelfs na ontslag. In Nederland heb je als werkgever bovendien de mogelijkheid om de kosten voor outplacement van de transitievergoeding af te trekken. 

Outplacement is een dienst die wordt aangeboden aan werknemers die hun baan verliezen, vaak als onderdeel van het ontslagpakket. Met outplacement wordt de ontslagen werknemer professioneel begeleid bij het vinden van een nieuwe baan. Denk aan individuele coaching, cv optimalisatie en sollicitatiegesprektraining.

Ook focussen steeds meer outplacementaanbieders zich op mentale gezondheid, en is er meer aandacht voor de individuele behoeften van een kandidaat. En dat is een trend. Uit het rapport van Careerminds blijkt namelijk dat werknemers steeds vaker verwachten dat werkgevers hun geestelijk welzijn ondersteunen.

In Nederland bieden outplacementaanbieders over het algemeen goede ondersteuning op het gebied van mentale gezondheid en welzijn. Denk daarbij aan:

• emotionele begeleiding en motivatie
• stressmanagement 
• welzijnscoaching, afgestemd op de Nederlandse waarden op de werkvloer. 

Veel Nederlandse bedrijven geven namelijk prioriteit aan het mentaal welzijn van werknemers en hechten veel waarde aan een goede werk/privé balans.

Ook in Frankrijk wordt de psychologische impact van ontslag zeer serieus genomen, waardoor steeds meer Franse outplacementaanbieders holistische ondersteuning bieden. Denk aan:

• counseling op het gebied van geestelijke gezondheid
• workshops over stressmanagement 
• training in weerbaarheid.

In Duitsland pakken outplacementaanbieders de holistische benadering nog iets uitgebreider aan. Zij bieden bijvoorbeeld:

• counseling
• hulpmiddelen voor stressbeheer (zoals ademhalingsoefeningen, timemanagement en prioriteiten leren stellen) 
• workshops gericht op veerkracht, mindfulness en meditatie.

Ook bieden de Duitse outplacementaanbieders hulp bij het verwerken van emoties rond het ontslag, beheersing van angst en het ontwikkelen van strategieën om goed met ontslag om te gaan. Deze aanpak is bedoeld om ervoor te zorgen dat deelnemers een goede geestelijke gezondheid behouden.

Op de Britse outplacementmarkt winnen Employee Assistance Programs (EAP’s) steeds meer terrein. Deze programma’s bieden ontslagen werknemers een breed scala aan ondersteuning, waaronder geestelijke gezondheidszorg, financieel advies en juridische hulp bij een loopbaantransitie. Bij Brits outplacement kun je ook denken aan:

• counseling
• workshops in stressmanagement 
• veerkrachttraining.

Werkgevers in Groot-Brittannië erkennen dat outplacement niet alleen gaat over het vinden van een nieuwe baan; maar ook om het bieden van holistische ondersteuning die tegemoetkomt aan praktische en emotionele behoeften.

Dankzij de holistische benadering van outplacementaanbieders wereldwijd zijn kandidaten beter voorbereid op hun loopbaantransitie. Een ontslag wordt een nieuwe start, en negatieve emoties rond het ontslag worden getemperd voorafgaand aan de zoektocht naar een nieuwe uitdaging. En dat is wel zo prettig voor werknemer en werkgever.

Wil je meer weten over outplacement en wat het jouw organisatie kan bieden? Of wil je sparren met Careerminds als outplacementpartner? Neem vrijblijvend contact met ons op. Onze experts denken graag met je mee.

Wil je naar aanleiding van dit artikel het hele outplacement-rapport van Careerminds lezen? Download hem hier.

Natascha Ossewaarde

Als gediplomeerd journalist met 10+ jaar schrijfervaring weet Natascha als geen ander hoe ze complexe materie kan vertalen naar begrijpelijke content. Tijdens haar opleiding liep ze o.a. stage bij het bedrijf achter de Nederlandse Carrièrebeurzen en schreef daar tientallen teksten over HR- en carrière-onderwerpen. Daarnaast is ze redactiecoördinator & editor geweest bij een uitgeverij van fiscale vakbladen, en heeft ze als copywriter & SEO-specialist bij een marketingbureau gewerkt.

Inmiddels runt Natascha twee eigen ondernemingen en helpt ze als freelance tekstschrijver uiteenlopende bedrijven aan kwalitatieve teksten en een betere vindbaarheid in zoekmachines. Natascha schrijft ook voor CVster.nl, een platform voor het maken van online cv’s en sollicitatiebrieven.