Onderzoek: 19% van de werknemers kampt met burn-out – wat kun je als werkgever doen?

Bij Careerminds onderzoeken we rapportages die een verontrustende waarheid illustreren: het burn-out percentage onder werknemers staat op 19% en zal de komende jaren verder toenemen. In dit artikel behandelen we de belangrijkste cijfers uit de onderzoeken. Ook zetten we op een rij welke factoren burn-outs veroorzaken en wat je als werkgever kunt doen.

Een burn-out is het gevolg van langdurig overspannen zijn, vaak veroorzaakt door stress. De belangrijkste symptomen van een burn-out zijn:

1. Gevoelens van uitputting of ernstige vermoeidheid.
2. Mentale afstand tot het werk, of gevoelens van negativisme of cynisme gerelateerd aan het werk
3. Verminderde productiviteit en weinig vertrouwen in het eigen functioneren.

Vaak duurt een burn-out zes maanden of langer. 

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is een burn-out in 2019 opgenomen in de 11e herziening van de Internationale Classificatie van Ziekten (ICD-11) als een beroepsverschijnsel. De WHO erkent het dus als een gevaar op de werkplek. Het is een syndroom dat voortkomt uit langdurige stress op de werkvloer die niet met succes is herkend en aangepakt.

Wereldwijd zijn burn-outs een immens probleem. In Australië, Canada, Frankrijk, Duitsland, India, Japan, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten blijkt, na een enquête onder 11.000 bureau- en eerstelijnwerkers, dat gemiddeld 48% kampt met een burn-out. En ook in ons land vallen steeds meer werknemers uit door stressklachten. 

Op de website van het RIVM is te lezen dat in 2023 19% van alle werknemers tussen de 15 en 74 jaar burn-out klachten ervaart. Dat is dus bijna 1 op de 5 werknemers. Die cijfers ontlenen zij uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden, het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) en het TNO. 

Uit een onderzoek van arbodienstverlener ArboNed en HumanCapitalCare blijkt dat bijna een kwart van het totale verzuim in 2023 werd veroorzaakt door stressgerelateerde klachten. Langdurig verzuim (langer dan 6 weken ziek) door stressgerelateerde klachten steeg bovendien met 11% ten opzichte van 2022. De NOS meldt daarnaast dat een werknemer met stressgerelateerde klachten gemiddeld 240 dagen (gedeeltelijk) uitvalt. Dat kost je als bedrijf zo’n € 315 tot € 340 per dag. 

De sectoren waarin veel medewerkers uitvallen met stressgerelateerde klachten zijn het onderwijs en de gezondheidszorg. Die sectoren staan al jarenlang met stip boven aan de lijst. Maar ook het openbaar bestuur kent veel werknemers met burn-out klachten. Daarnaast blijkt dat grote bedrijven (250+ werknemers) vaker kampen met uitvallende werknemers door stress dan de kleinere mkb-bedrijven. Het verschil is 20%. In de bouw komen burn-out klachten het minst voor. 

Vooral werknemers tussen de 25 en 45 jaar kampen met burn-out klachten. Daarnaast melden vrouwen zich vaker ziek met stressklachten (29%) dan mannen (19%). Goed om te vermelden is dat van alle werknemers die uitvallen door stressgerelateerde klachten, de klachten bij 18% te maken hebben met werk. Bij 46% van de werknemers heeft werk dus niet direct te maken met de stressklachten. 

Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid hebben onderzoekers gekeken naar de verwachtingen voor de komende 20 jaar. Zij voorspellen dat stressgerelateerde klachten alleen maar verder zullen toenemen. Dat maakt het belangrijker dan ooit om stressklachten bij werknemers te herkennen en aan te pakken.

Veel leidinggevenden hebben moeite met het herkennen van de belangrijkste oorzaken van stress. Laten we daarom eens kijken naar de belangrijke oorzaken van burn-outklachten onder werknemers. 

De belangrijkste oorzaak van burn-outs is de toenemende werkdruk op werknemers. Dat komt vooral doordat er minder mensen aan het werk zijn. Bijvoorbeeld door krapte op de arbeidsmarkt, vergrijzing en een toenemend aantal mantelzorgers. 

Ook de naweeën van de COVID-19 pandemie zijn nog voelbaar. In sectoren als de horeca, cultuur en luchtvaart vielen destijds historisch veel ontslagen. Veel werkgevers in deze sectoren hebben nog altijd moeite om nieuw personeel te werven. En door een tekort aan personeel, neemt de druk op de andere werknemers toe. Combineer dat met strakke deadlines en je hebt een vicieuze cirkel. Werknemers krijgen het gevoel dat hun werk nooit af is, dat ze niet in staat zijn goede resultaten te behalen en raken gedemotiveerd en opgebrand. 

Andere belangrijke oorzaken van burn-out klachten zijn:

• Onduidelijke verwachtingen vanuit de werkgever
• Baanonzekerheid, vooral bij flexibele contracten
• Onzekerheid over baan toekomst, bijvoorbeeld door kunstmatige intelligentie
• Slechte werkomstandigheden
• Onvoldoende pauze
• Werk dat niet past bij het opleidingsniveau
• Taken die niet passen bij de functie 
• Grensoverschrijdend gedrag of discriminatie
• Pesten op de werkvloer
• Een arbeidsconflict. 

Maar ook privéomstandigheden kunnen leiden tot een burn-out. Denk aan langdurige mantelzorg, geldzorgen of een echtscheiding.

Hoewel er geen snelle oplossing bestaat voor het landelijke én wereldwijde burn-out probleem, zijn er wel stappen die werkgevers en HR-afdelingen kunnen nemen om de situatie voor hun werknemers te verbeteren.

Stel werknemers in staat om het beste uit zichzelf te halen. Geef werknemers de benodigde tijd en middelen om hun taken goed te kunnen uitvoeren. Zorg ook voor efficiënte workflows en elimineer taken of handelingen die het proces onnodig vertragen. Dat verhoogt de productiviteit én de werktevredenheid. 

Werkdruk speelt uiteraard een grote rol bij het ontstaan van burn-outs. Werkgevers moeten beter inzicht krijgen in hoe hun werknemers omgaan met de hoeveelheid werk op hun bord.

Implementeer daarom voldoende feedbackmomenten. Dan kunnen werknemers vertellen over de manier waarop ze met werkdruk omgaan, en eventuele zorgen uiten. Zo kun je als werkgever op tijd ingrijpen wanneer de werkdruk te hoog is. Bijvoorbeeld door meer adempauzes tussen deadlines in te lassen, door projecten uit te stellen of uit te besteden aan andere werknemers of externe partijen. Ook kan thuiswerken voor sommige werknemers verlichting geven in de werkdruk.

Duidelijke en consistente communicatie vanuit de werkgever is van cruciaal belang om workflows te verbeteren en stressklachten te verminderen. Het zorgt ervoor dat prioriteiten en verwachtingen voor alle betrokkenen duidelijk zijn. Heldere communicatie omvat ook regelmatig feedback uitwisselen tijdens individuele- en teamgesprekken. Het begint allemaal met een consistente en duidelijke boodschap over de doelen die jouw organisatie probeert te bereiken en hoe iedereen aan dat proces kan bijdragen.

Werknemers willen zich betrokken en gewaardeerd voelen op hun werk. En dat betekent dat je er als werkgever naar wilt streven dat werknemers zich gewaardeerd, gerespecteerd en ondersteund voelen.

Regelmatige feedbacksessies versterken de saamhorigheid, net als duidelijke communicatie over de verwachtingen. En niet te vergeten het geven van complimenten, iets wat er in de waan van de dag nogal eens bij inschiet.

Om eventuele pijnpunten aan te pakken, kan een regelmatig gesprek met een leidinggevende helpen, maar ook toegang bieden tot een bedrijfspsycholoog.

Blijkt dat de burn-out klachten van een werknemer worden veroorzaakt door werk? Dan is het zoeken van een andere baan soms de beste oplossing. Uiteraard is herstel altijd de eerste prioriteit. Maar in de praktijk blijkt dat veel werknemers na het herstel een andere uitdaging zoeken. Vooral omdat zij tijdens hun herstelperiode nadenken over vragen als ‘past mijn werk nog wel bij mij’, of ‘waardoor ben ik in een burn-out geraakt en hoe kan ik dat voortaan voorkomen’?

Als werkgever wil je voorkomen dat er negatieve verhalen over je bedrijf te ronde gaan. Je wilt het liefst op goede voet uit elkaar. Een vaststellingsovereenkomst is één manier om dat te doen en outplacement is daar een mooie aanvulling op.

Outplacement is een dienst die je als werkgever kunt aanbieden aan werknemers die hun baan verliezen. Met outplacement worden zij professioneel begeleid bij het vinden van nieuw, passend werk. Denk aan coaching, het optimaliseren van het cv, het zoeken naar passende vacatures en sollicitatietraining.

Zoals je zult begrijpen, helpt outplacement stress verminderen bij vertrekkende werknemers. Zij krijgen immers hulp aangeboden om nieuw werk te vinden in een functie die ze leuk vinden. Bovendien vinden ze met behulp van outplacement doorgaans sneller een nieuwe baan dan wanneer ze de baanzoektocht alleen zouden doen.Tot slot laat je de overgebleven werknemers zien dat jouw organisatie goed voor hun personeel zorgt, zelfs als ze vertrekken. En ook dat geeft rust en meer baantevredenheid.

Wil je meer weten over outplacement en de voordelen ervan voor jouw organisatie en werknemers? Of wil je sparren met Careerminds als outplacementpartner? Neem contact met ons op. Onze experts denken graag met je mee.

Natascha Ossewaarde

Als gediplomeerd journalist weet Natascha als geen ander hoe ze complexe teksten en vraagstukken kan vertalen naar begrijpelijke content. Tijdens haar opleiding liep ze o.a. stage bij het bedrijf achter de Nederlandse Carrièrebeurzen en schreef daar tientallen teksten over HR- en carrière-onderwerpen. Daarnaast is ze redactiecoördinator & editor geweest bij een uitgeverij van fiscale vakbladen en heeft ze als copywriter & SEO-specialist bij een marketingbureau gewerkt. Inmiddels runt Natascha twee eigen ondernemingen en helpt ze als freelance tekstschrijver uiteenlopende bedrijven aan kwalitatieve teksten en een betere vindbaarheid in zoekmachines.